6 Δεκεμβρίου 2012

6 Δεκεμβρίου 2008. Τέσσερα χρόνια μετά. Σκόρπιες σκέψεις

Η ημέρα ήταν Σάββατο, 6 Δεκεμβρίου 2008 και η ώρα μεταξύ 9 και 10 το βράδυ. Δεν θυμάμαι τι έκανα, μάλλον τίποτα το σπουδαίο, αλλά βρισκόμουν στο σαλόνι του σπιτιού. Η τηλεόραση ήταν ανοιχτή στο ALTER. Η μητέρα μου ήθελε ν' ακούει - δεν έβλεπε, έκανε δουλειές εκείνη την ώρα - το "Lifestyle", μια ανούσια εκπομπή με συνεντεύξεις Ελλήνων σελέμπριτι, που σπάνια είχαν κάτι καινούριο ή ενδιαφέρον να πουν, αφού κάθε τρεις και λίγο εμφανίζονταν σε εκπομπές αντίστοιχης θεματολογίας. 

Κάποια στιγμή, αν θυμάμαι καλά την ώρα του διαφημιστικού διαλείμματος, βγαίνει ένα έκτακτο δελτίο ειδήσεων. Τι τόσο σημαντικό μπορεί να συνέβη ένα συνηθισμένο, ήσυχο σαββατόβραδο; Η παρουσιάστρια αναφέρεται σε κάποια συμπλοκή με έναν τραυματία μαθητή στα Εξάρχεια, όταν ένα περιπολικό της αστυνομίας δέχτηκε επίθεση με μπουκάλια από αναρχικούς. Φυσικά, αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν ψέμα και ότι ο μαθητής δεν είχε εμπλακεί σε καμία συμπλοκή, απλά βρέθηκε σε λάθος ώρα τη λάθος στιγμή απέναντι στο λάθος άνθρωπο, έναν αστυνομικό που είχε την εντύπωση ότι μπορούσε να χρησιμοποιεί το αστυνομικό του περίστροφο - για εκφοβισμό - λες και ήταν παιχνίδι. Λίγα λεπτά αργότερα, ένα νέο έκτακτο δελτίο στον ίδιο τηλεοπτικό σταθμό ενημέρωνε τους τηλεθεατές ότι  ο μαθητής ήταν νεκρός. 
Ο πατέρας μου, μετριοπαθής στις πολιτικές του απόψεις κι εθισμένος στην "πολιτική του καναπέ", έκανε κάποια σχόλια τύπου:"Ωχ, ωχ, θα έχει επεισόδια απόψε στην Αθήνα" και "Εμ, κάποια στιγμή θα γινόταν κάτι τέτοιο". Η ζωή, όμως, συνεχιζόταν για τους ζωντανούς κατοίκους μιας επαρχιακής πόλης, οι οποίοι λίγη ώρα αργότερα άλλαξαν κανάλι για να παρακολουθήσουν ανθρώπους να χορεύουν και να τραγουδάνε "στην υγειά μας". Νέα έκτακτα δελτία δεν προβλήθηκαν στις τηλεοράσεις, επομένως θα μπορούσε κανείς εύλογα να υποθέσει ότι δε συνέβη κάτι ιδιαίτερα σοβαρό εκείνο το βράδυ στην πρωτεύουσα. Φυσικά, η αλήθεια ήταν εκ διαμέτρου αντίθετη.
Αν και πολλές φορές είχα παρακολουθήσει/διαβάσει για περιστατικά απρόκλητης χρήσης βίας από αστυνομικούς (π.χ. το πρόσφατο τότε περιστατικό της "ζαρντινιέρας"), δεν είχα μνήμες θανάτου απλού πολίτη από αστυνομικό εν ώρα υπηρεσίας. Ήμουν πολύ μικρός στα γεγονότα του 1985, ενώ το μόνο περιστατικό που θυμόμουν ήταν η υπόθεση ενός Σέρβου φοιτητή που δολοφονήθηκε από αστυνομικούς στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του '90, αλλά τα δύο συμβάντα δεν ήταν συγκρίσιμα.
Δεν είχα βγει το βράδυ εκείνο έξω. Δεν ήθελα, όμως, να παρακολουθήσω ούτε κι ένα μπουλούκι ανθρώπων να τραγουδούν και να λένε τα ίδια και τα ίδια τραγούδια, που οι τηλεθεατές της συγκεκριμένης εκπομπής πρέπει να τα έχουν μάθει απ' έξω ακούγοντας τα ξανά και ξανά. Εξάλλου, όλη εκείνη την ώρα βρισκόμουν μπροστά στην τηλεόραση περιμένοντας ένα νέο έκτακτο δελτίο ειδήσεων, να μάθουμε αν πράγματι σκοτώθηκε το παιδί ή έγινε κάποιο λάθος - είχα αυτήν την ελπίδα ακόμη, μου φαινόταν αδιανόητο αυτό το ενδεχόμενο. Καθώς, αυτό δε συνέβαινε, πήγα στον ηλεκτρονικό μου υπολογιστή, να μάθω νέα. Τι συνέβη; Πέθανε πράγματι ο μαθητής; Είχε επιτεθεί στους αστυνομικούς; Γιατί έγιναν επεισόδια στα καλά καθούμενα; Τι γινόταν εκείνη την ώρα στην πρωτεύουσα;
Μέχρι τότε, πίστευα ότι δεν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να με σοκάρει. Είχα μάθει - κακώς - να είμαι αρκετά κυνικός στα εμπόδια που ορθώνονταν μπροστά μου και δεν υπήρχε τίποτε, κανένα αναπάντεχο, τραγικό γεγονός που θα μπορούσε να με αιφνιδιάσει. Έτσι πίστευα - μέχρι τότε. Ανοίγοντας μια ενημερωτική σελίδα βλέπω τη φωτογραφία ενός συνηθισμένου παιδιού, που μετέδιδε την αισιόδοξη εικόνα ενός σύγχρονου 15αρη, και από κάτω το όνομα του: Αλέξης Γρηγορόπουλος. Δεν συγκινήθηκα απλά, δεν σφίχτηκε απλά το στομάχι μου, αλλά άρχισαν να τρέχουν δάκρυα από τα μάτια μου. Δεν μπορείς να σκοτώσεις, δεν μπορείς να σηκώσεις έστω για πλάκα το πιστόλι και να σημαδέψεις ένα τόσο μικρό παιδί, απλά και μόνο επειδή είσαι ο μάγκας που το έχεις στη θήκη του παντελονιού σου. Η πολιτεία δεν δίνει γι' αυτό το λόγο το όπλο στους αστυνομικούς. 
Το βράδυ εκείνο "κόλλησα" στο ίντερνετ. Εκείνο το βράδυ ανακάλυψα και τα ενημερωτικά μπλογκ. Μέχρι τότε ούτε που τα έδινα σημασία. Όμως, όταν από την τηλεόραση στο σαλόνι ακούγονταν μόνο τραγούδια και γέλια, ενώ η έξω αλήθεια ήταν ζοφερή, τα "νέα μίντια" νίκησαν τα "παλιά". Η ανάγκη μου για ουσία και αλήθεια κέρδισε τον συντηρητικό καθωσπρεπισμό ενός μέσου ενημέρωσης, που εκείνη τη στιγμή αποδεικνυόταν κατώτερο των περιστάσεων. Βέβαια, όχι ότι τα μπλογκ και όλες αυτές οι ιντερνετικές πύλες ενημέρωσης είναι οι πλέον αξιόπιστες, αλλά αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα προς συζήτηση. Εκείνη τη βραδιά, εκείνη την περίοδο, ο αυθορμητισμός και η περισσότερο αθώα ματιά των μπλογκ υπερκέρασαν τον αυστηρό επαγγελματισμό της τηλεόρασης.
Εκείνο το βράδυ ξενύχτησα ξεκοκαλίζοντας τα πάντα για το περιστατικό αυτό που άλλαξε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας. Το επόμενο πρωί, το πρώτο πράγμα που έκανα όταν ξύπνησα ήταν ν' ανοίξω τον υπολογιστή να μάθω νεότερα - αν υπήρχαν. Όχι, δεν ήμουν κανένα computer freak, που ήταν εθισμένο στο διαδίκτυο, αλλά με είχε αγγίξει, με είχε συγκλονίσει απίστευτα η άδικη, αναίτια εκείνη δολοφονία. Και ενώ η Αθήνα καιγόταν, οι τηλεοπτικοί σταθμοί μετέδιδαν το συνηθισμένο τους πρόγραμμα - ίσως επειδή ήταν Κυριακή. Τα περισσότερα δελτία ειδήσεων ήταν, βέβαια, αποκλειστικά αφιερωμένα στη συγκεκριμένη είδηση, αλλά έδειχναν να μην αντιλαμβάνονται πόσο πραγματικά είχε επηρεάσει η δολοφονία μια μερίδα του πληθυσμού, ειδικά τους νέους.
Μπορώ να το εξηγήσω. Οι περισσότεροι άνθρωποι της τηλεόρασης έχουν μια άλφα ηλικία, έχουν ζήσει τη δικτατορία, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, πιο μπροστά τα Ιουλιανά, ενδεχομένως να είχαν κάποιοι μνήμες και από τον εμφύλιο ή τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. Στα μάτια τους, η απρόκλητη δολοφονία ενός 15χρονου μαθητή από αστυνομικό στο κέντρο της Αθήνας ήταν απλά ένα πολύ τραγικό γεγονός, καταδικαστέο, που όμως δεν θα μπορούσε να συγκριθεί ούτε με το Πολυτεχνείο, ούτε με τη χούντα, ούτε με κάποιο από τα γεγονότα που κουβαλούσαν στις μνήμες τους από την εποχή που εκείνοι ήταν νέοι. Αυτό είναι και το λάθος των μεγαλύτερων γενεών, ότι δηλαδή επαναπαύονται αυτάρεσκα στις προσωπικές τους μνήμες και δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν πόσο σοκαριστικό είναι για έναν νέο άνθρωπο, που θεωρούσε αδιανόητο να συμβεί κάτι αντίστοιχο τη σημερινή εποχή, να το βλέπει να συμβαίνει μπροστά στα μάτια του, δίπλα του. 
Αναρωτιούνται πολλοί γιατί ανεβαίνουν σήμερα τα άκρα, πώς είναι δυνατόν ο κόσμος να στρέφεται σε κόμματα με ιδεολογίες που έχουν γράψει μαύρες σελίδες στην ελληνική ιστορία και δεν αντιλαμβάνονται ότι το πρόβλημα δημιουργείται από τέτοιες αυτάρεσκες αντιλήψεις. Το ότι π.χ. οι πατεράδες μας έζησαν την απόλυτη φτώχεια και το μαζικό κύμα μετανάστευσης της δεκαετίας του '50, πολύ επαχθέστερα ίσως από την οικονομική κρίση που βιώνουμε σήμερα, δεν αποτελεί ικανό επιχείρημα για ένα νέο άνθρωπο, που θέλει να συγκρίνει τον εαυτό του και τη χώρα στην οποία ζει με τις αναπτυγμένες κοινωνίες του σήμερα και όχι με την Ελλάδα του χθες. 
Ακόμη κι αν ορισμένοι έχουν δίκαιο επί της ουσίας σε μια σειρά θεμάτων, το χάνουν προβάλλοντας επιχειρήματα, όπως "εγώ ξέρω από φτώχεια που έζησα το '50 και τα πράγματα ήταν πολύ χειρότερα, από αυτό που ζείτε εσείς οι κακομαθημένοι νέοι". Η διαφορά είναι ότι εκείνα τα χρόνια η κατάσταση ήταν λίγο-πολύ η ίδια σε όλη την κατεστραμμένη από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ευρωπαϊκή ήπειρο. Εν πάσει περιπτώσει, το ζητούμενο δεν είναι να ζούμε σε μια χώρα λίγο καλύτερη από την Ελλάδα  του '50 και πολύ πίσω από την υπόλοιπη Ευρώπη του σήμερα.
Τέσσερα χρόνια μετά τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008 τι κρατάω; Εκτιμώ ότι τα γεγονότα εκείνα αποτέλεσαν ένα προειδοποιητικό σήμα που εξέπεμψε η κοινωνία για την κρίση που ερχόταν. Δεν είναι τυχαίο ότι η οργή ήταν τόσο μεγάλη και τόσο εύκολα εκμεταλλεύσιμη από τους επονομαζόμενους "μπαχαλάκηδες". Με τρία χρόνια καθυστέρηση, πληροφορηθήκαμε ότι το 2008 ήταν ο πρώτος χρόνος ύφεσης της ελληνικής οικονομίας, κάτι που ο κόσμος το ένιωθε στην καθημερινότητα του. Δεν το ένιωθε, όμως, η πολιτική ελίτ, που ήθελε να βλέπει τα γεγονότα αυτά ως μια ενοχλητική, κακή παρένθεση. 
Δεν θεωρώ ότι είναι σημαντικό να σταθούμε στην - εννοείται καταδικαστέα - βίαιη πλευρά των γεγονότων του Δεκέμβρη του 2008 και αν αυτά αποτέλεσαν ή όχι τη μήτρα γέννησης των άκρων. Γεγονός είναι ότι η άρχουσα ελίτ δεν στάθηκε ικανή να ερμηνεύσει σωστά τα μηνύματα του Δεκέμβρη και δεν έλαβε έγκαιρα μέτρα, ώστε να μην δοθεί καν η αφορμή στα όποια άκρα να σηκώσουν κεφάλι. Και, εν πάσει περιπτώσει, ενδεχομένως ο Δεκέμβρη του 2008 να αποτέλεσε μια πρώτη αφορμή για τη συσπείρωση και εκδήλωση ακραίων συμπεριφορών, δεν είναι όμως η αιτία. Αυτή πρέπει ν' αναζητηθεί αλλού. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου