12 Σεπτεμβρίου 2013

Σαν σήμερα: 12 Σεπτεμβρίου


Η 12η Σεπτεμβρίου 1980 έχει γραφτεί με μαύρα γράμματα στις σελίδες της τουρκικής ιστορίας, καθώς τότε εκδηλώθηκε ένα ακόμη στρατιωτικό πραξικόπημα. Στην Ελλάδα, λίγα είναι τα ενδιαφέροντα γεγονότα που έγιναν σαν σήμερα, όμως αποτύπωναν το κλίμα της εποχής τους.


ΓΕΓΟΝΟΤΑ
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1922, το γαλλικό υπουργείο Ναυτικών δημοσίευσε ανακοίνωση, με την οποία προσδιορίζονταν οι συνοικίες της Σμύρνης που είχαν καεί μετά την είσοδο του τουρκικού στρατού:
Δυτικά, η προκυμαία από την οδό Μπελλαβίστα μέχρι τα τελωνεία
Νότια, από το τελωνείο μέχρι το σταθμό Μπασμά Χανέ μέσω των οδών Σαμάν, Ιμπασμέκι, Μουραμπί, Τζαδέσκυ, Τσερκμετσηλέρ και Χαλλή ακολουθώντας τη γραμμή της υπό μελέτης νέας λεωφόρου, που οδηγούσε στο σταθμό
Ανατολικά, μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής Αϊδινίου με κατεύθυνση το σταθμό της Πούντας μέχρι το καπνεργοστάσιο, το οποίο έμεινε άθικτο
Βόρεια, η οδός Ατζή Πασσά, το Μασσουλί και η Μπέλλα Βίστα μέχρι την προκυμαία, ενώ διασώθηκε η συνοικία της Πούντας.
Συνολικά, η γαλλική ανακοίνωσε έκανε λόγο για περίπου 250 εκτάρια πυρπολημένης έκτασης, που βρίσκονταν στην αρμενική, στην ελληνική και στη γαλλική συνοικία. Ανάμεσα στα κτίρια που καταστράφηκαν ήταν και ορισμένα γαλλικών συμφερόντων, όπως το Κολλέγιο της Φρερ, ο "Άγιος Ιωσήφ", η μονή της "Θείας Προνοίας", οι Καλόγριες της Σιών, το γαλλικό νοσοκομείου (εκτός από το νέο που υπέστη μερικές καταστροφές), το ίδρυμα του Αγίου Πολυκάρπου (όχι όμως και η εκκλησία), η Κτηματική Πίστη της Αλγερίας, η Γαλλική Τράπεζα των Χωρών της Ανατολής, η Τράπεζα των Αθηνών, η Τράπεζα της Ανατολής και η Αυτοκρατορική Οθωμανική Τράπεζα (σώθηκαν μόνο τα χρηματοκιβώτια), τα καταστήματα Ορόσδυ Μπακ, τα γραφεία των Μεσσαζερί, η Γαλλική Εταιρία Ανατολικής Ευρώπης, το Κοντουάρ Λυόν Αλεμάν και το Μπον Μαρσέ.
Πάντως, η ανακοίνωση του γαλλικού υπουργείου περιοριζόταν σε μια καταγραφή, χωρίς να επεκτείνεται στα αίτια της πυρκαγιάς, ενώ δεν αναφέρθηκε με λεπτομέρειες στις ζημιές που προκλήθηκαν στην ελληνική και στην αρμενική συνοικία.
Εν τω μεταξύ, σε ό,τι αφορά την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα στην Αθήνα δεν είχε ακόμη φτάσει ο αντίκτυπος από το κίνημα που είχε εκδηλωθεί την προηγουμένη στη Χίο και τη Λέσβο. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Μανέας παραιτήθηκε από τη θέση του, επειδή ο πρωθυπουργός Νικόλαος Τριανταφυλλάκος και το υπουργικό συμβούλιο απέρριψαν "ασυζητητί", όπως έγραφαν οι εφημερίδες την επόμενη μέρα, την πρόταση του ν' ανατεθεί στον Ελευθέριο Βενιζέλο η εκπροσώπηση της χώρας στο εξωτερικό. Ακόμη και τις ώρες της μεγάλης τραγωδίας, τα μικροκομματικά συμφέροντα έμπαιναν πάνω από τα εθνικά.
Δυο μέρες μετά (14.09), η "Πατρίς" θα χαρακτήριζε τον Μανέα όχι απλά σαν τον άνθρωπο της ημέρας, αλλά ως τον "άνθρωπο της ιστορίας". ως "το υπόδειγμα του εκλεκτού Έλληνος, εμπρός από τον οποίον πρέπει να σταθούν μετ' ευλαβείας πάντες οι πολίται".  Και η εφημερίδα αιτιολογούσε αυτόν τον χαρακτηρισμό: ".. Καθ' ην στιγμήν το υπουργικόν Συμβούλιον, το οποίον εκλήθη να σώση την Ελλάδα, εδεικνύετο τόσον κατώτερον των περιστάσεων και τόσον δειλόν και άνανδρο, ανίκανον να δεχθή τα ρεύματα της λαϊκής ψυχής και να κραδανθή εξ αυτών, ένας νέος, ένα παιδί, ύψωνε το ανάστημά του ενώπιον του αρτηριοσκληρωτικού υπουργικού Συμβουλίου και έλεγεν εις τους υπουργούς:
-Κύριοι, είμαι αντιβενιζελικός. Αλλά τούτο δεν με εμποδίζει να είμαι Έλλην. Και επειδή βλέπω ότι σεις είσθε μόνον αντιβενιζελικοί και τίποτε άλλο δεν ημπορώ να είμαι μαζί σας. Και φεύγω.
Και έφυγεν. Έφυγεν αλλά περέσχεν εαυτόν υπόδειγμα Έλληνος, υπόδειγμα πολίτου. Άφησεν απερχόμενος εν ισχυρότατον άρωμα πατριωτισμού, όπως αφίνουν πάντοτε αι πατριωτικαί πράξεις...."


Στις 12 Σεπτεμβρίου 1975, ο συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις υπέβαλε την παραίτησή του από τη διεύθυνση του μουσικού προγράμματος του ΕΙΡΤ, επειδή το διοικητικό συμβούλιο του οργανισμού αποφάσισε την τηλεοπτική αναμετάδοση του φεστιβάλ τραγουδιού της Θεσσαλονίκης, παρά την αντίθετη εισήγησή του. Η παραίτηση έγινε εν μέρει δεκτή, καθώς ο Χατζιδάκις διατήρησε τη θέση του στο κρατικό ραδιόφωνο, το οποίο άλλωστε δεν είχε υποχρέωση αναμετάδοσης του φεστιβάλ.
Πάντως, χαρακτηριστικό της αμφιθυμίας του διοικητικού συμβουλίου του τότε ΕΙΡΤ ν' αναμεταδώσει το φεστιβάλ τραγουδιού, που ήδη βρισκόταν σε τροχιά παρακμής, ήταν η παρατήρηση, που δημοσιεύτηκε στη σχετική ανακοίνωση, πως "εξακολουθεί να θεωρή ότι το φεστιβάλ ελαφρού τραγουδιού Θεσσαλονίκης δεν αποτελεί γεγονός σημασίας τοιαύτης, ώστε να δικαιολογή την πλήρη αναμετάδοσή του από το δίκτυον της τηλεοράσεως....". Ωστόσο, δικαιολογούσε την απόφαση που πάρθηκε για τηλεοπτική αναμετάδοση στο γεγονός ότι "το φεστιβάλ ελαφρού τραγουδιού έχει κανονισμόν ο οποίος επιβάλη την ψηφοφορίαν 52 νομαρχιακών επιτροπών κρίσεως κι ότι τα αποτελέσματα του διαγωνισμού δεν δύνανται να εξαχθούν άνευ της ψηφοφορίας αυτής", ενώ παράλληλα επισημαινόταν ότι αυτή θα ήταν και η τελευταία φορά που η τηλεόραση του ΕΙΡΤ θ' αναμετέδιδε το φεστιβάλ.


Στις 12 Σεπτεμβρίου 1978, για πρώτη φορά μετά το 1922 δύο ελληνικά πολεμικά πλοία, τα "Κανάρης" και "Μιαούλης", διέβησαν τα Στενά του Βοσπόρου, κατευθυνόμενα στην Οδησσό, όπου θα πραγματοποιούσαν επίσκεψη καλής θέλησης στα πλαίσια σχετικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Σοβιετικής Ένωσης. Ωστόσο, ενοχλημένη φαινόταν η τουρκική κυβέρνηση, που έκανε λόγο για "ενοχλητική εξέλιξη".


Στις 12 Σεπτεμβρίου 1980, ακόμη ένα - το τρίτο στη σειρά - στρατιωτικό πραξικόπημα εκδηλώθηκε στην Τουρκία. Τις πρώτες πρωινές ώρες, δυνάμεις του τουρκικού στρατού κατέλαβαν σημαντικές θέσεις στην πρωτεύουσα, ενώ συνελήφθησαν ο πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μπουλέντ Ετσεβίτ. Σε ραδιοφωνικό διάγγελμα του ο αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Κενάν Εβρέν προσπάθησε να αιτιολογήσει το πραξικόπημα αναφερόμενος στα "πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής φύσεως προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία" και τα οποία "έχουν προσλάβει τέτοια μορφή που απειλεί την υπόσταση του έθνους και του κράτους", ενώ "οδήγησε στην πλέον σοβαρή κρίση της ιστορίας της τουρκικής δημοκρατίας".
Τα προηγούμενα χρόνια, η Τουρκία μαστιζόταν από έναν ακήρυχτο εμφύλιο πόλεμο με συχνές συγκρούσεις αριστερών και ακροδεξιών στους δρόμους της χώρας. Ωστόσο, η κατάλυση της Δημοκρατίας δεν είναι ποτέ η λύση. Ούτε, βέβαια, η δικτατορία του Εβρέν ωφέλησε τη χώρα. Στα τρία χρόνια της δικτατορίας που επιβλήθηκε στην Τουρκία, 650.000 πολίτες συνελήφθησαν, ενώ 1.683.000 μπήκαν σε μαύρη λίστα, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τουρκική Εθνοσυνέλευση το 2012.
 Το 2012, ο 94χρονος Κενάν Εβρέν συνελήφθη και στις 4 Απριλίου της ίδιας χρονιάς ξεκίνησε η δίκη του για το ρόλο που διαδραμάτισε στο πραξικόπημα του 1980.


ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1881, λίγες μόνο μέρες μετά την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Λάρισα, η εφημερίδα "Αιών" δημοσίευε κάποιες γενικές πληροφορίες για τη θεσσαλική πόλη, που βέβαια ελάχιστη σχέση έχει με τη σημερινή της εικόνα.
"Η πόλις της Λαρίσσης, παρά την δεξιάν όχθην του Πηνειού, διά γεφύρας υπό οκτώ τόξων υποβασταζομένης ενουμένη τη αριστερά όχθη, έχει περίμετρον ίσην ίσως τη των Αθηνών, ει και ο πληθυσμός αυτής δεν υπερβαίνει τας 20 έως 22.000, ων 10.000 Τούρκοι, 7.000 Χριστιανοί και 4-5.000 Ιουδαίοι. Αι οδοί αυτής εισίν ευρείαι εν γένει, αι οικίαι πάσαι ή αι πλείσται μετά κήπων και περιβόλων, αρχιτεκτονικής τουρκικής, διά πλίνθων και ξύλων ευτελών ωκοδομημέναι. Αι υπό Τούρκων οικούμεναι διαιρούνται εις γυναικωνίτιν και ανδρωνίτιν. Ευρύτατα δε νεκροταφεία τουρκικά, εις τα κετρνικώτερα μέρη της πόλεως, δύνανται ευθύς και άνευ δαπάνης ν' αποτελέσωσι πολλάς και ωραίας πλατείας, κατά πάσας της πόλεως τας συνοικίας. Τα τουρκικά τεμένη εισί πολλά, είκοσι και επτά, ουδεμίαν όμως διακόσμησιν έχοντα. Εκκλησίαι ανατολικού θρησκεύματος εισί δύο ή τρεις ουδεμιάς αξίας. Το πόσιμον ύδωρ άριστον την γεύσιν και κούφον, μεταφερόμενον εφ' ίππων εντός δερμάτων τραπεζοειδών, προίζεται εκ του ποταμού, δια΄δε του φρεατιαίου ύδατος επαρκούσιν εις τους κήπους και την λοιπήν ανάγκην των οικιών....
Το κλίμα εστίν ωραίον, η θερμοκρσία μόνιμος, ουχί αίφνης εναλλάσσουσα ως η των Αθηνών, είναι δε και υγιεινόν... Τα καπηλεία και τα εμπορικά καταστήματα, τα σφαγεία, η αγορά των εδωδίμων οπωρών και χόρτων (ζαρζαβατικών) κείνται εις οδούς πλατείας, εχούσας την οροφήν επικεκαλυμμένην διά ξύλων (πεταύρων), εκατέρωθεν δε τα καταστήματα διευθύνονται παρά χριστιανών, τύρκων και εβραίων. Και εις μεν τους οθωμανούς και χριστιανούς δεν παρατηρείται η άκρα δραστηριότης και ετοιμότης εις το γοργόν των κινήσεων και βλεμμάτων των Ιουδαίων. Φαίνεται, ότι η δουλεία μετέδωκε το νωθρόν και περιεσκεμμένον τους δούλοις τέως χριστιανοίς, ενώ οι ισραηλίται διακρίνονται διά το γοργόν και ταχύ των βλεμμάτων αυτών....
Οι κάτοικοι εισι περιεσκεμμένοι, φρόνιμοι και εργατικοί, όλως ξένοι της τους λοιπούς ελευθέρους Έλληνας κατεχούσης πολυπραγμοσύνης περί των πολιτικών εν γένει... Αποκαμόντες ένεκα της μακράς δουλείας, εύχονται τάξιν και δικαιοσύνην να ίδωσιν εφαρμοζομένην εις την χώραν, θα ήναι δε οπαδοί πάσης κυβερνήσεως υφιστώσης εν γε τω παρόντι. Αι γυναίκες εισίν εργατικαί, περί τα οικιακά ασχολούμεναι, απλώς μεν ουχί πολυτελώς ενδεδυμέναι, πάσαι δε φέρουσιν επί κεφαλής ως επικάλυμμα κεφαλής μανδύλιον, εκτός τινων εκ της ελευθέρας Ελλάδος και του Βώλου ελθουσών εσχάτως. Καλλονή εν γένει είναι σπανία, εγώ τουλάχιστον δεν έτυχε να συναντήσω τοιαύτην. Οι οθωμανοί και αι Οθωμανίδες και αι Εβραίαι διακρίνονται διά το ποικίλον των ενδυμασιών και τους ανοικτούς χρωματισμούς..."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου