"Χθες Κυριακήν ετελέσθη ο πρώτος ελληνικός γάμος εν τη αρτισυστάτω εκκλησία μας τη Αγία Τριάδι, και ο αμερικανικός τύπος αφιέρωσε στήλας ολοκλήρους αναγγέλων και περιγράφων το γεγονός". Έτσι ξεκινούσε το σχετικό, μακροσκελές δημοσίευμα της εφημερίδας "Το Άστυ", στο φύλλο της 14.02.1893, το οποίο βασιζόταν στο τηλεγράφημα ενός Έλληνα μετανάστη στην Αμερική, που υπέγραφε με τα αρχικά Κ.Δ.Α. Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι και πολύ σίγουρος ότι εκείνος ήταν όντως ο πρώτος-πρώτος ελληνικός γάμος στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ωκεανού, μιας και Έλληνες μετανάστες υπήρχαν από αρκετές δεκαετίες στην περιοχή, ωστόσο έτσι είχε προβληθεί το χαρμόσυνο γεγονός εκείνη την εποχή και ως τέτοιο έχει μια ιστορική αξία. Ποιος ήταν εκείνο το πρώτο ζευγάρι Ελλήνων που δέθηκε με τα δεσμά του γάμου σε ελληνική εκκλησία της Νέας Υόρκης, πώς το εισέπραξαν οι υπόλοιποι Αμερικανοί και τι έγινε στο γλέντι που ακολούθησε;
Ο γαμπρός ονομαζόταν Ελευθέριος Πηλαλάς, ο οποίος ήταν "ωρίμου ηλικίας και προ πολλών ετών αποκατεστημένος εν Αμερική". Κι επειδή εκείνη την εποχή δεν μετρούσε τόσο η εξωτερική εμφάνιση, "το ήσυχον παρουσιαστικόν" του γαμπρού, "η ευτραφία του, ανάλογος τη ηλικία του, η αφέλεια της ομιλίας του, όλα του εν γένει προδίδουσιν ότι ο κ. Πηλάλας έκαμε το στάδιόν του βαδίζων εις ομαλήν και ευθείαν οδόν...", ενώ "πιστός εις τα πάτρια δεν ηγάπησε ποτέ τα ελεύθερα ήθη και τους ελευθέρους τρόπους των θυγατέρων του Νέου Κόσμου, δι ο και έμενεν άγαμος".
Ο γαμπρός ήταν "κάτοχος πολλών δεκάδων χιλιάδων ταλλήρων". Είχε ξεκινήσει ως απλός ζαχαροπλάστης και έφτασε να είναι μέτοχος και διευθυντής του μεγαλύτερου ζαχαροπλαστείου στο Σπρίνγκφιλντ, όπου και διέμενε - δεν ήταν κάτοικος Νέας Υόρκης. Η νύφη καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και ονομαζόταν Αικατερίνη Ελευθεροπούλου, την οποία ο συντάκτης περιέγραφε ως "ευπαίδευτον και λεπτοφυά δεσποινίδα".
Το μυστήριο τέλεσε ο αρχιμανδρίτης Παΐσιος Φερεντίνος, ενώ το ζευγάρι, που έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι παντρεύτηκε από συνοικέσιο, έστησε τους καλεσμένους του μία ώρα. Ενώ οι προσκλήσεις προσδιόριζαν ως ώρα τέλεσης του γάμου τις 4 μ.μ., εκείνοι παρουσιάστηκαν στις 5. Η νύφη φορούσε "κατάλευκον μεταξωτήν εσθήτα" και εισήλθε στο ναό συνοδευόμενη από τον γενικό πρόξενο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Δ. Μπόταση, ο οποίος θα την παρέδιδε στον γαμπρό, που συνοδευόταν από την αδελφή της νύφης.
Ο γάμος αποτέλεσε σημαντικό κοσμικό γεγονός για την ελληνική κοινότητα της Νέας Υόρκης, που γέμισε την εκκλησία: "από της κυρίας Φακήρη και του κ. Π. Υ. Φακήρη, γενικού διευθυντού του καταστήματος των αδελφών Ράλλη, από της κυρίας Ράλλη και του κ. Αντωνίου Ράλλη μέχρι των Σπαρτιατών ανθοπωλών και οπωροπωλών". Παρόντες όμως ήταν και ξένοι, άλλοι εκ των οποίων είχαν προσκληθεί , ενώ ορισμένοι προσήλθαν "εκ περιεργείας". Οι περισσότεροι ήταν Ιταλοί, καθώς η αδερφή της νύφης είχε παντρευτεί έναν Ιταλό, που άκουγε στο επίθετο Φερραμόσκα.
Όμως, εκτός από τους ξένους, περιέργεια διακατείχε και πολλούς Έλληνες μετανάστες, οι οποίοι δεν είχαν δει να τελείται ελληνικός γάμος από τότε που έφυγαν από την πατρίδα, ενώ ακόμη και τα παιδιά των μεταναστών, που δεν είχαν ζήσει παρόμοια εμπειρία, απορούσαν για ορισμένα από τα έθιμα. Διαβάζουμε την περιγραφή της τελετής και των συναισθημάτων ενθουσιασμού που προκάλεσε στους παρευρισκόμενους, όπως δημοσιεύτηκε στο "Άστυ":
Όμως, εκτός από τους ξένους, περιέργεια διακατείχε και πολλούς Έλληνες μετανάστες, οι οποίοι δεν είχαν δει να τελείται ελληνικός γάμος από τότε που έφυγαν από την πατρίδα, ενώ ακόμη και τα παιδιά των μεταναστών, που δεν είχαν ζήσει παρόμοια εμπειρία, απορούσαν για ορισμένα από τα έθιμα. Διαβάζουμε την περιγραφή της τελετής και των συναισθημάτων ενθουσιασμού που προκάλεσε στους παρευρισκόμενους, όπως δημοσιεύτηκε στο "Άστυ":
"Το μυστήριον ετελέσθη επιβαλλόντως. Όχι μόνον οι ξένοι παρηκολούθησαν προσεκτικώς την ιεροτελεστίαν, όχι μόνον αυτοί έβλεπον με περίεργα όμματα την στέψιν και τον χορόν περί την τράπεζαν, ενώ ο ιερεύς έψαλλε το "Ησαΐα χόρευε", αλλά και ημείς οι Έλληνες ανήλθομεν εις τα θρανία διά να ίδωμεν τα πάντα. Οι πλείστοι εξ ημών δεν είδομεν ποτέ γάμον αφ' ότου ανεχωρήσαμεν εξ Ελλάδος και η καρδία ημών επληρούτο αγαλλιάσεως, βλεπόντων τώρα εκτελούμενον τοιούτον κατά τα πάτρια.
Μόλις ετελείωσε το μυστήριον βροχή ζαχαράτων εχαιρέτισε τους νεονύμφους. Η φαλακρά κεφαλή του γαμβρού διαμαρτύρεται κατά συγχαρητηρίων, τοιουτοτρόπως εκδηλουμένων, οι παρευρισκόμενοι προφυλάττουσι τους οφθαλμούς των, ο δε ιερεύς, βροντών την φωνήν του, κραυγάζει:
-Παύσατ, παρακαλώ, κύριοι, παύσατε!
Αλλά των Ελλήνων η χαρά είχεν εξεγερθή και δεν έπαυσαν, ειμή όταν ετελείωσαν τα ζαχαράτα της τζέπης των. Πολλαί Αμερικανίδες συλλέγουσιν εκ του εδάφους τα ζαχαράτα ως "ενθυμήματα", το δε πενταετές κοράσιον του κ. Αντ. Ράλλη ερωτά αφελώς:
-Πατέρα, ρίχνουν τα ζαχαράτα γιατί ο κ. Πηλάλας είνε ζαχαροπλάστης;".
Μετά την ολοκλήρωση του μυστηρίου, ακολούθησε δεξίωση σε ιταλικό ξενοδοχείο, όπου οι νεόνυμφοι δέχθηκαν τις ευχές των καλεσμένων τους, ενώ πραγματοποιήθηκε και το γλέντι, που συνδύαζε ελληνικούς και ευρωπαϊκούς χορούς, ενώ εκείνος που ξεχώρισε για την προσαρμοστικότητα και τις χορευτικές του ικανότητες ήταν ένας διπλωμάτης, ονόματι Μπότασης, ο οποίος "εχόρεψεν επί κεφαλής του κορδονίου τον καλαματιανόν, εις δε τους ευρωπαϊκούς χορούς ήτο η παρηγορία των ξένων κυριών...". Όπως σχολίαζε ο συντάκτης του τηλεγραφήματος, "μόνον διπλωμάτης ως ο κ. Μπότασης δύναται να αλλάζη από στιγμής εις άλλην από άνθρωπον του μεγάλου κόσμου εις αληθή σύγχρονον Σπαρτιάτην".
Γύρω στις 8 το βράδυ ήρθε η ώρα του δείπνου, που πραγματοποιήθηκε σε διπλανή αίθουσα και στην οποία "ηναγκάσθημεν να μεταβώμεν... ατάκτως ως τα πρόβατα στην μάνδραν", όπως διαβάζουμε χαρακτηριστικά σε κάποιο σημείο. Στις προπόσεις τους, οι Έλληνες και οι Ιταλοί ομιλητές συναγωνίζονταν σε πολυλογία και κομπορρημοσύνη, με τους δεύτερους να κερδίζουν τις εντυπώσεις, ενώ οι Αμερικανοί παρακολουθούσαν τη βαβούρα που επικρατούσε σαν να έβλεπαν κάποιο πρωτότυπο θέαμα, ενώ ο Γερμανός τελετάρχης μάταια προσπαθούσε να επιβάλει ησυχία.
Μετά το δείπνο, οι καλεσμένοι επέστρεψαν στην αίθουσα του χορού, η οποία γέμισε με μπουζούκια. "Και ο μπουζουκτζής κάθηται εις το μέσον της αιθούσης και οι χορευταί σχηματίζουν το κορδόνι, εις ο λαμβάνουσι μέρος και οι ξένοι περίεργοι". Δυστυχώς, όμως, ο Κ.Δ.Α. έφυγε από το γλέντι εκείνη την ώρα και δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες για το τι ακολούθησε. Το δημοσίευμα ολοκληρώθηκε με την παρατήρηση ότι "η εορτή μας έδωκε πιστήν απεικόνισιν της αταξίας, ήτις βασιλεύει εις τον νουν του Έλληνος και εις ό,τι κάμνει".
Τι έγραψε όμως ο αμερικανικός τύπος; Από σχετική αναφορά της νεοϋορκέζικης εφημερίδας The Evening World στο φύλλο της 02.02.1893 μαθαίνουμε ότι ο Πηλαλάς ήταν 46 ετών, ενώ η νύφη είχε ακριβώς τα μισά του χρόνια. Από το ίδιο δημοσίευμα, που μάλιστα ήταν πρωτοσέλιδο, μαθαίνουμε ότι εκείνη την ημέρα, 2 Φεβρουαρίου, το ζευγάρι παντρεύτηκε στο δημαρχείο της Νέας Υόρκης, ενώ ο θρησκευτικός γάμος ακολούθησε τρεις μέρες αργότερα, όταν δηλαδή ήταν ήδη παντρεμένοι σύμφωνα με το γράμμα του αμερικανικού νόμου.
Πληροφορίες για τον θρησκευτικό, ελληνορθόδοξο γάμο δημοσίευσαν οι New York Times στις 6 του μηνός.
"Ο κ. Ε. Πιλάλας, ένας κύριος που κατάγεται από την Ελλάδα, και η δεσποινίς Αικατερίνη Ελεστεροπούλου, η οποία, ενώ φοράει τη χρυσή ακρίδα στα μαλλιά της ως δείγμα της αυθεντικής αθηναϊκής της καταγωγής, γεννήθηκε στις ακτές του Χρυσού Κέρατος, παντρεύτηκαν χθες το μεσημέρι από τον αιδεσιμότατο πατέρα Φερεντίνο. Η ελληνική παροικία της πόλης, η οποία αριθμεί περίπου 800 ψυχές, έδωσε το παρόν στην τελετή και γέμισε το μικρό κτίριο της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αγίας Τριάδος, στη Δυτική 53η Οδό".
Μάλιστα, ο συντάκτης της ιστορικής εφημερίδας δεν έκρυψε στη συνέχεια το θαυμασμό του για το τελετουργικό. Έχει ενδιαφέρον να διαβάσουμε την περιγραφή ενός ελληνορθόδοξου, θρησκευτικού γάμου από έναν Αμερικανό, που έβλεπε κάτι τέτοιο για πρώτη φορά στην ζωή του.
"Οι γαμήλιες τελετές της Ελληνικής Εκκλησίας είναι μοναδικές από πολλές απόψεις. Όρθιος δίπλα σ' ένα μικρό τραπέζι, τοποθετημένο μπροστά από το ιερό, ο μαυρογενειοφόρος ιερέας, ενδεδυμένος με λευκά άμφια και το δαλματικό (σ.σ. ο δημοσιογράφος χρησιμοποιεί λάθος λέξη, αφού το "δαλματικό" είναι μέρος της αμφίεσης των Ρωμαιοκαθολικών ιερέων και πιθανότατα εννοεί το στιχάριο) και με το "καλιμαύχι" - το ψηλό μαύρο καπέλο - στο κεφάλι του, περίμενε το ζευγάρι. Οδηγήθηκαν στο τραπέζι από τον σπόνσορα, ή τον κουμπάρο, κ. Δ. Ν. Μπότασση, τον Γενικό Έλληνα Πρόξενο. Μετά από δύο ψαλμούς από τη χορωδία, ο Πατέρας Φερεντίνος οδήγησε το ζευγάρι τρεις φορές γύρω από το τραπέζι. Αυτό ήταν για να υποδηλώσει ότι έμπαιναν στο ταξίδι της ζωής μαζί και με την ευχή της Εκκλησίας. Τότε ήρθαν (σ.σ. ακούστηκαν) προσευχές και ψαλμοί, όλα στα ελληνικά, από την εποχή του αγίου Θωμά του Χρυσοστόμου (σ.σ. ακόμη ένα λάθος του συντάκτη, αναφερόταν στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο). Ως συμβολισμός του γεγονότος ότι από εδώ και στο εξής επρόκειτο να μοιραστούν τις χαρές και τις λύπες τους, η νύφη και ο γαμπρός ήπιαν τρεις φορές από το ίδιο φλιτζάνι με κρασί, ενώ, με αναμμένα λεπτά κεριά στα χέρια τους και όρθιοι, οι θεατές συζητούσαν για την εμφάνιση του όμορφου γαμπρού και τη χλωμοπρόσωπη, σκουρομάτα νύφη.
Αυτό το μέρος της τελετής, που τελικά έκανε τους δυο συζύγους ήταν η εναπόθεση στα κεφάλια τους στεφανιών από λευκούς υακίνθους, συμβολίζοντας ότι ένας ευτυχισμένος γάμος είναι η κορώνα της ανθρώπινης ζωής.
Ενώ δίνονταν οι ευλογίες, μια βροχή από.... "κομφετί", που στην πραγματικότητα ήταν κομμάτια από ζαχαρωτά, ήρθαν απ' όλα τα μέρη της εκκλησίας και έπεσαν στα κεφάλια του ζευγαριού σαν καταιγίδα από μικρά χαλίκια. Η βροχή από ζαχαρωτά έπεφτε αδιάκοπα πάνω στο γυμνό κεφάλι του γαμπρού με τέτοια ένταση, που τον έκανε να αισθάνεται άβολα".
Για τα μέλη της ελληνικής κοινότητας στη Νέα Υόρκη, αν κάποιος διαβάσει το συγκεκριμένο θέμα, πιστεύω θα έχει ενδιαφέρον να πληροφορηθούν και τα ονόματα των προγόνων τους, που είχαν παρευρεθεί στην ιστορική γαμήλια τελετή του Ελευθέριου Πηλάλα και της Αικατερίνης Ελευθεροπούλου. Για να μην υπάρχει αλλοίωση στη μεταφορά του ονόματος στα ελληνικά κι επειδή υπάρχει η πιθανότητα να έχει αλλάξει η ορθογραφία, δημοσιεύω το απόσπασμα με τα ονόματα, όπως δημοσιεύτηκε στους New York Times (Κρίμα μόνο που δεν δημοσιεύτηκε και κάποια φωτογραφία από το γάμο εκείνο!)
Πληροφορίες για τον θρησκευτικό, ελληνορθόδοξο γάμο δημοσίευσαν οι New York Times στις 6 του μηνός.
"Ο κ. Ε. Πιλάλας, ένας κύριος που κατάγεται από την Ελλάδα, και η δεσποινίς Αικατερίνη Ελεστεροπούλου, η οποία, ενώ φοράει τη χρυσή ακρίδα στα μαλλιά της ως δείγμα της αυθεντικής αθηναϊκής της καταγωγής, γεννήθηκε στις ακτές του Χρυσού Κέρατος, παντρεύτηκαν χθες το μεσημέρι από τον αιδεσιμότατο πατέρα Φερεντίνο. Η ελληνική παροικία της πόλης, η οποία αριθμεί περίπου 800 ψυχές, έδωσε το παρόν στην τελετή και γέμισε το μικρό κτίριο της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αγίας Τριάδος, στη Δυτική 53η Οδό".
Μάλιστα, ο συντάκτης της ιστορικής εφημερίδας δεν έκρυψε στη συνέχεια το θαυμασμό του για το τελετουργικό. Έχει ενδιαφέρον να διαβάσουμε την περιγραφή ενός ελληνορθόδοξου, θρησκευτικού γάμου από έναν Αμερικανό, που έβλεπε κάτι τέτοιο για πρώτη φορά στην ζωή του.
"Οι γαμήλιες τελετές της Ελληνικής Εκκλησίας είναι μοναδικές από πολλές απόψεις. Όρθιος δίπλα σ' ένα μικρό τραπέζι, τοποθετημένο μπροστά από το ιερό, ο μαυρογενειοφόρος ιερέας, ενδεδυμένος με λευκά άμφια και το δαλματικό (σ.σ. ο δημοσιογράφος χρησιμοποιεί λάθος λέξη, αφού το "δαλματικό" είναι μέρος της αμφίεσης των Ρωμαιοκαθολικών ιερέων και πιθανότατα εννοεί το στιχάριο) και με το "καλιμαύχι" - το ψηλό μαύρο καπέλο - στο κεφάλι του, περίμενε το ζευγάρι. Οδηγήθηκαν στο τραπέζι από τον σπόνσορα, ή τον κουμπάρο, κ. Δ. Ν. Μπότασση, τον Γενικό Έλληνα Πρόξενο. Μετά από δύο ψαλμούς από τη χορωδία, ο Πατέρας Φερεντίνος οδήγησε το ζευγάρι τρεις φορές γύρω από το τραπέζι. Αυτό ήταν για να υποδηλώσει ότι έμπαιναν στο ταξίδι της ζωής μαζί και με την ευχή της Εκκλησίας. Τότε ήρθαν (σ.σ. ακούστηκαν) προσευχές και ψαλμοί, όλα στα ελληνικά, από την εποχή του αγίου Θωμά του Χρυσοστόμου (σ.σ. ακόμη ένα λάθος του συντάκτη, αναφερόταν στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο). Ως συμβολισμός του γεγονότος ότι από εδώ και στο εξής επρόκειτο να μοιραστούν τις χαρές και τις λύπες τους, η νύφη και ο γαμπρός ήπιαν τρεις φορές από το ίδιο φλιτζάνι με κρασί, ενώ, με αναμμένα λεπτά κεριά στα χέρια τους και όρθιοι, οι θεατές συζητούσαν για την εμφάνιση του όμορφου γαμπρού και τη χλωμοπρόσωπη, σκουρομάτα νύφη.
Αυτό το μέρος της τελετής, που τελικά έκανε τους δυο συζύγους ήταν η εναπόθεση στα κεφάλια τους στεφανιών από λευκούς υακίνθους, συμβολίζοντας ότι ένας ευτυχισμένος γάμος είναι η κορώνα της ανθρώπινης ζωής.
Ενώ δίνονταν οι ευλογίες, μια βροχή από.... "κομφετί", που στην πραγματικότητα ήταν κομμάτια από ζαχαρωτά, ήρθαν απ' όλα τα μέρη της εκκλησίας και έπεσαν στα κεφάλια του ζευγαριού σαν καταιγίδα από μικρά χαλίκια. Η βροχή από ζαχαρωτά έπεφτε αδιάκοπα πάνω στο γυμνό κεφάλι του γαμπρού με τέτοια ένταση, που τον έκανε να αισθάνεται άβολα".
Για τα μέλη της ελληνικής κοινότητας στη Νέα Υόρκη, αν κάποιος διαβάσει το συγκεκριμένο θέμα, πιστεύω θα έχει ενδιαφέρον να πληροφορηθούν και τα ονόματα των προγόνων τους, που είχαν παρευρεθεί στην ιστορική γαμήλια τελετή του Ελευθέριου Πηλάλα και της Αικατερίνης Ελευθεροπούλου. Για να μην υπάρχει αλλοίωση στη μεταφορά του ονόματος στα ελληνικά κι επειδή υπάρχει η πιθανότητα να έχει αλλάξει η ορθογραφία, δημοσιεύω το απόσπασμα με τα ονόματα, όπως δημοσιεύτηκε στους New York Times (Κρίμα μόνο που δεν δημοσιεύτηκε και κάποια φωτογραφία από το γάμο εκείνο!)
Διαβάστε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου